Γιβραλτάρ

I

Έκταση: 6,5 τ. χλμ.

Πληθυσμός: 27.714 κάτ. (2002)

Πρωτεύουσα: ΓιβραλτάρΠεριοχή στην άκρη της νοτιοδυτικής Ευρώπης, που τελεί σε καθεστώς αποικίας της Μεγάλης Βρετανίας. Η συνολική έκτασή του είναι 6,5 τ. χλμ. και ο πληθυσμός 27.714 κάτ. (2002) με πυκνότητα 4.254 κατ. ανά τ. χλμ., ετήσιο ρυθμό αύξησης της τάξης του 0,24% (2001) και προσδόκιμο ζωής τα 76,2 χρόνια για τους άντρες και τα 82,1 χρόνια για τις γυναίκες. Πρωτεύουσα είναι το Γ.Το Γ., που βρίσκεται στο άκρο της Ισπανίας απέναντι από το Μαρόκο, είναι αποικία της Μεγάλης Βρετανίας. Αποτελεί σημείο μεγάλης στρατηγικής σημασίας, καθώς ελέγχει το πέρασμα από τον Ατλαντικό ωκεανό στη Μεσόγειο θάλασσα μέσω του Στενού του Γ.Επίσημη γλώσσα είναι η αγγλική, μολονότι οι περισσότεροι κάτοικοι μιλούν και ισπανικά.Το βρετανικό στέμμα ορίζει τον κυβερνήτη, τον οποίο συμβουλεύει το Συμβούλιο του Γ., αποτελούμενο από πέντε εκλεγόμενα και τέσσερα οριζόμενα μέλη. Υπάρχει βουλή, που αποτελείται από τον πρόεδρο ο οποίος ορίζεται απευθείας από τον κυβερνήτη, δύο μέλη οριζόμενα από τον κυβερνήτη και 15 αιρετά με θητεία τεσσάρων ετών.Τα δύο κυρίαρχα κόμματα στο Γ. είναι το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (GSD) και το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (GSLΡ).Στο Γ. υπάρχει ανώτατο δικαστήριο και εφετείο.Το 1991, το 77% του πληθυσμού ήταν καθολικοί και το 7% μουσουλμάνοι.Η εκπαίδευση είναι υποχρεωτική μεταξύ των ηλικιών 5 και 15.Η άμυνα του Γ. βρίσκεται υπό την ευθύνη της Μεγάλης Βρετανίας και υπολογίζεται πως από 1.800 στρατιώτες στα τέλη της δεκαετίας του 1980 τώρα παραμένουν στο Γ. περίπου 700.. Το Γ. είναι ουσιαστικά ένας βράχος στη νοτιοδυτική άκρη της Ιβηρικής χερσονήσου, ακριβώς απέναντι από το Μαρόκο. Το μέγιστο υψόμετρό του είναι 426 μ. Συνορεύει με την Ισπανία στα βόρεια, σε μήκος 1,2 χλμ. Η ανατολική ακτή είναι ιδιαίτερα βραχώδης, ενώ προς τα δυτικά η κάθοδος προς τη θάλασσα είναι ομαλότερη. Υπάρχουν ακόμη και μεγάλες φυσικές σπηλιές. Το λιμάνι του Γ. βρίσκεται στην ανατολική πλευρά. Το κλίμα είναι μεσογειακό, με ήπιους χειμώνες και θερμά καλοκαίρια. Η μέση θερμοκρασία είναι 15,6οC τον χειμώνα και 21,1οC το καλοκαίρι, ενώ οι μέσες ετήσιες τιμές των βροχοπτώσεων είναι γύρω στα 900 χιλιοστά.Λόγω της πολύ μικρής έκτασής του, το Γ. είναι ιδιαίτερα πυκνοκατοικημένο, με 4.254 κατ. ανά τ. χλμ. Οι κάτοικοί του είναι στην πλειοψηφία τους πορτογαλικής, ιταλικής, μαλτέζικης, ισπανικής και αγγλικής καταγωγής, ενώ υπάρχουν και Βρετανοί υπήκοοι.Τα έσοδα του Γ. προέρχονται κυρίως από υπηρεσίες στον οικονομικό και τραπεζικό χώρο, όπως και από τον τουρισμό. Η μείωση της βρετανικής στρατιωτικής δύναμης αποτέλεσε πλήγμα για την οικονομία. Το ΑΕΠ του Γ. για το 1997 ήταν 500 εκατ. δολάρια ΗΠΑ, ενώ το κατά κεφαλήν εισόδημα ήταν 17.500 δολάρια. Ο πληθωρισμός έφτασε το 1,5% το 1998, ενώ το ποσοστό ανεργίας είναι σχετικά ψηλό (13,5% το 1996).Στην αρχαιότητα, το Γ., το οποίο οι Έλληνες ονόμαζαν Κάλπη, αποτελούσε μαζί με την άκρη της μαροκινής ακτής τις περίφημες Ηράκλειες Στήλες, που όριζαν τον τότε γνωστό και ασφαλή κόσμο στους ταξιδιώτες. Κατά την προέλαση των Αράβων, ονομάστηκε Όρος του Ταρίκ, προς τιμήν του μουσουλμάνου στρατηγού Ταρίκ ιμπν-Ζιγιάντ που εισέβαλε στην Ισπανία το 711. Το 1309 το Γ. κατελήφθη από τους Καστιγιάνους, αλλά ανακατελήφθη από τους μουσουλμάνους της Ιβηρικής χερσονήσου από το 1333 έως το 1462. Το 1502 πέρασε στην κατοχή του ισπανικού βασιλείου. Το 1540 το Γ. κουρσεύτηκε από τον περίφημο Αλγερινό κουρσάρο Μπαρμπαρόσα Β’, γεγονός που αποτέλεσε αφορμή για την οχύρωσή του.

Στις 24 Ιουλίου 1704 το Γ. κατελήφθη από δυνάμεις των Βρετανών και των Δανών στο όνομα της βασίλισσας Άννας, και εννέα χρόνια μετά η κτήση αυτή επισημοποιήθηκε με το σύμφωνο ειρήνης της Ουτρέχτης. Το Γ. πολιορκήθηκε για περισσότερα από τρία χρόνια από τους Ισπανούς, στο διάστημα 1779-83. Τελικά, τον Φεβρουάριο του 1783 η πολιορκία έληξε χωρίς το Γ. να αλλάξει κυριότητα, και το 1830 έγινε επίσημα αγγλική αποικία.

Κατά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, το Γ. αποτέλεσε στρατηγική ναυτική βάση για τους Συμμάχους και σταθμό ανεφοδιασμού για νηοπομπές που κατευθύνονταν προς το μέτωπο της ανατολικής Ευρώπης. Στη συνέχεια, στον Ισπανικό εμφύλιο πόλεμο (1936-39) υπήρξε καταφύγιο για πολλούς Ισπανούς δημοκρατικούς πρόσφυγες.

Το 1964 παραχωρήθηκε στην κτήση του Γ. μερική αυτονομία από τη βρετανική κυβέρνηση και από το 1969 το δικαίωμα να ελέγχει σχεδόν όλες τις εσωτερικές υποθέσεις του. Ωστόσο, εδώ και δεκαετίες η ισπανική κυβέρνηση διεκδικεί το Γ. ως τμήμα του εδάφους της, μολονότι η Βρετανία ισχυρίζεται ότι η συνθήκη της Ουτρέχτης του 1713 παραχώρησε την κυριαρχία του στο Ηνωμένο Βασίλειο μόνιμα. Το 1963 η ισπανική κυβέρνηση άρχισε εκστρατεία μέσω του ΟΗΕ για την παραχώρηση του Γ. στην κυριαρχία της και αργότερα, αυξάνοντας τις πιέσεις της, προχώρησε στον οικονομικό αποκλεισμό του.

Μετά από απόφαση του ΟΗΕ, η Μεγάλη Βρετανία διεξήγαγε δημοψήφισμα, τον Σεπτέμβριο του 1967, στο οποίο η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων ψήφισε υπέρ της διατήρησης του καθεστώτος της βρετανικής κυριαρχίας. Έπειτα από αυτό καταρτίστηκε νέο σύνταγμα και το Γ. εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα μαζί με τη Μεγάλη Βρετανία το 1973, με βάση τις διατάξεις της Συνθήκης της Ρώμης. Στις συνομιλίες μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και Ισπανίας, που έγιναν το 1977, η Ισπανία έδειξε διαλλακτικότητα και αργότερα αποφασίστηκε η επαναλειτουργία των συνόρων. Μετά τον πόλεμο των Φόκλαντ, οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις δύο χώρες πάγωσαν, μολονότι η Ισπανία είχε προχωρήσει στο άνοιγμα των συνόρων της.

Στις εκλογές του 1984 το Εργατικό Κόμμα του Γ. διατήρησε την πλειοψηφία στην τοπική εθνοσυνέλευση. Τον ίδιο χρόνο η Μεγάλη Βρετανία και η Ισπανία συμφώνησαν να παρέχουν ισότητα δικαιωμάτων για τους Ισπανούς του Γ. και τους κατοίκους του Γ. στην Ισπανία, οι περιορισμοί στα σύνορα καταργήθηκαν το 1985 και οι διαπραγματεύσεις ξανάρχισαν ανάμεσα στις δύο πλευρές. Στις εκλογές του 1988 αντιστράφηκε η ισορροπία των κομμάτων στην εθνοσυνέλευση. Μετά τις εκλογές, ο Τζο Μποσάνο, επικεφαλής της πρώτης σοσιαλιστικής κυβέρνησης του Γ., ανακοίνωσε ότι δεν θα μετάσχει στις βρετανοϊσπανικές διαπραγματεύσεις για το ζήτημα της κυριαρχίας.

Τον Μάιο του 1991 ο Ισπανός πρωθυπουργός επισκέφθηκε τη Μεγάλη Βρετανία και πρότεινε κοινή κυριαρχία στο Γ., για να συναντήσει την άρνηση της άλλης πλευράς. Στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στο Μάαστριχτ η Ισπανία αρνήθηκε να αναγνωρίσει το καθεστώς του Γ., ενώ τον επόμενο χρόνο ο Μποσάνο πρότεινε τη μεταφορά της ευθύνης για την άμυνα και τις εξωτερικές υποθέσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τη διατήρηση της βρετανικής κυριαρχίας.

Τον Σεπτέμβριο του 1994 η κυβέρνηση του Γ. δέχθηκε πιέσεις από τη Μεγάλη Βρετανία και την Ισπανία για την εφαρμογή της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο ζήτημα των τελωνείων και στις χρηματοτοπιστωτικές υπηρεσίες. Αιτία υπήρξαν οι κατηγορίες ότι μεγάλη ροή κεφαλαίων από διεθνείς σπείρες ναρκωτικών σημειωνόταν στο έδαφος του Γ. χωρίς να λαμβάνονται μέτρα για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου ναρκωτικών και τσιγάρων.

Τον Μάρτιο του 1995 η Ισπανία επέβαλε πάλι αυστηρούς ελέγχους στα σύνορα, ενώ η τοπική κυβέρνηση, μετά τις απειλές της Μεγάλης Βρετανίας ότι θα ανεστείλε το σύνταγμα του 1969 και θα επεβάλε την άμεση διακυβέρνηση από το Λονδίνο, έλαβε μέτρα συμμόρφωσης των τοπικών υπηρεσιών προς τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τον Ιανουάριο του 1997 ο τότε πρωθυπουργός της Ισπανίας Φελίπε Γκονζάλεθ πρότεινε στη βρετανική κυβέρνηση κοινή κυριαρχία επί του Γ., η τελευταία όμως απέρριψε την πρόταση. Στις εκλογές του Φεβρουαρίου του 2000 οι σοσιαλδημοκράτες σχημάτισαν κυβέρνηση υπό τον Πίτερ Καρουάνα ενώ το ίδιο έτος οι κάτοικοι αντιτάχθηκαν με μαζικές διαδηλώσεις στην διαφαινόμενη προοπτική κοινής διακυβέρνησης του Γ. από τη Μεγάλη Βρετανία και την Ισπανία. Μετά από μακρές διαπραγματεύσεις τον Ιούλιο του 2002 ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Τζακ Στρο ανήγγειλε νέο σχέδιο κοινής κυριαρχίας με ανανεωμένους όρους. Στα τέλη του 2002, οι κάτοικοι του Γ. σε νέο δημοψήφισμα αποφάνθηκαν με συντριπτική πλειοψηφία υπέρ της διατήρησης του υπάρχοντος καθεστώτος της βρετανικής κυριαρχίας, γεγονός που προκάλεσε την έντονη δυσφορία των Ισπανών. Οι διαπραγματεύσεις για το μέλλον του Γ. αναμένεται να συνεχιστούν για αρκετό χρονικό διάστημα.

Το νέο (2002) χαρτονόμισμα 10 λιρών Γιβραλτάρ.

Φωτογραφία του Στενού του Γιβραλτάρ από δορυφόρο της ΝΑΣΑ, τον Απρίλιο του 1994, από ύψος 215 χλμ. (φωτ. ΝΑSΑ, earth.jsc.nasa.gov).

Άποψη του ακρωτηρίου του Γιβραλτάρ· από την αρχαιότητα πολλές δυνάμεις έχουν διεκδικήσει αυτό το μικρό ακρωτήριο, εξαιτίας της μεγάλης στρατηγικής και στρατιωτικής σημασίας του.

II

Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα. Το Γ. είναι ουσιαστικά ένας βράχος στη νοτιοδυτική άκρη της Ιβηρικής χερσονήσου, ακριβώς απέναντι από το Μαρόκο. Το μέγιστο υψόμετρό του είναι 426 μ. Συνορεύει με την Ισπανία στα βόρεια, σε μήκος 1,2 χλμ. Η ανατολική ακτή είναι ιδιαίτερα βραχώδης, ενώ προς τα δυτικά η κάθοδος προς τη θάλασσα είναι ομαλότερη. Υπάρχουν ακόμη και μεγάλες φυσικές σπηλιές. Το λιμάνι του Γ. βρίσκεται στην ανατολική πλευρά. Το κλίμα είναι μεσογειακό, με ήπιους χειμώνες και θερμά καλοκαίρια. Η μέση θερμοκρασία είναι 15,6°C τον χειμώνα και 21,1°C το καλοκαίρι, ενώ οι μέσες ετήσιες τιμές των βροχοπτώσεων είναι γύρω στα 900 χιλιοστά.

Ο πληθυσμός.Λόγω της πολύ μικρής έκτασής του, το Γ. είναι ιδιαίτερα πυκνοκατοικημένο, με 4.254 κατ. ανά τ. χλμ. Οι κάτοικοί του είναι στην πλειοψηφία τους πορτογαλικής, ιταλικής, μαλτέζικης, ισπανικής και αγγλικής καταγωγής, ενώ υπάρχουν και Βρετανοί υπήκοοι.

Η οικονομία. Τα έσοδα του Γ. προέρχονται κυρίως από υπηρεσίες στον οικονομικό και τραπεζικό χώρο, όπως και από τον τουρισμό. Η μείωση της βρετανικής στρατιωτικής δύναμης αποτέλεσε πλήγμα για την οικονομία. Το ΑΕΠ του Γ. για το 1997 ήταν 500 εκατ. δολάρια ΗΠΑ, ενώ το κατά κεφαλήν εισόδημα ήταν 17.500 δολάρια. Ο πληθωρισμός έφτασε το 1,5% το 1998, ενώ το ποσοστό ανεργίας είναι σχετικά ψηλό (13,5% το 1996). Νόμισμα είναι η λίρα Γ., ίση σε αξία με την αγγλική λίρα (1 ευρώ = 0,64 λίρας Γ.)

Ιστορία

Στην αρχαιότητα, το Γ., το οποίο οι Έλληνες ονόμαζαν Κάλπη, αποτελούσε μαζί με την άκρη της μαροκινής ακτής τις περίφημες Ηράκλειες Στήλες, που όριζαν τον τότε γνωστό και ασφαλή κόσμο στους ταξιδιώτες. Κατά την προέλαση των Αράβων, ονομάστηκε Όρος του Ταρίκ, προς τιμήν του μουσουλμάνου στρατηγού Ταρίκ ιμπν-Ζιγιάντ που εισέβαλε στην Ισπανία το 711. Το 1309 το Γ. κατελήφθη από τους Καστιγιάνους, αλλά ανακατελήφθη από τους μουσουλμάνους της Ιβηρικής χερσονήσου από το 1333 έως το 1462. Το 1502 πέρασε στην κατοχή του ισπανικού βασιλείου. Το 1540 το Γ. κουρσεύτηκε από τον περίφημο Αλγερινό κουρσάρο Μπαρμπαρόσα Β’, γεγονός που αποτέλεσε αφορμή για την οχύρωσή του.

Στις 24 Ιουλίου 1704 το Γ. κατελήφθη από δυνάμεις των Βρετανών και των Δανών στο όνομα της βασίλισσας Άννας, και εννέα χρόνια μετά η κτήση αυτή επισημοποιήθηκε με το σύμφωνο ειρήνης της Ουτρέχτης. Το Γ. πολιορκήθηκε για περισσότερα από τρία χρόνια από τους Ισπανούς, στο διάστημα 1779-83. Τελικά, τον Φεβρουάριο του 1783 η πολιορκία έληξε χωρίς το Γ. να αλλάξει κυριότητα, και το 1830 έγινε επίσημα αγγλική αποικία.

Κατά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, το Γ. αποτέλεσε στρατηγική ναυτική βάση για τους Συμμάχους και σταθμό ανεφοδιασμού για νηοπομπές που κατευθύνονταν προς το μέτωπο της ανατολικής Ευρώπης. Στη συνέχεια, στον Ισπανικό εμφύλιο πόλεμο (1936-39) υπήρξε καταφύγιο για πολλούς Ισπανούς δημοκρατικούς πρόσφυγες.

Το 1964 παραχωρήθηκε στην κτήση του Γ. μερική αυτονομία από τη βρετανική κυβέρνηση και από το 1969 το δικαίωμα να ελέγχει σχεδόν όλες τις εσωτερικές υποθέσεις του. Ωστόσο, εδώ και δεκαετίες η ισπανική κυβέρνηση διεκδικεί το Γ. ως τμήμα του εδάφους της, μολονότι η Βρετανία ισχυρίζεται ότι η συνθήκη της Ουτρέχτης του 1713 παραχώρησε την κυριαρχία του στο Ηνωμένο Βασίλειο μόνιμα. Το 1963 η ισπανική κυβέρνηση άρχισε εκστρατεία μέσω του ΟΗΕ για την παραχώρηση του Γ. στην κυριαρχία της και αργότερα, αυξάνοντας τις πιέσεις της, προχώρησε στον οικονομικό αποκλεισμό του.

Μετά από απόφαση του ΟΗΕ, η Μεγάλη Βρετανία διεξήγαγε δημοψήφισμα, τον Σεπτέμβριο του 1967, στο οποίο η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων ψήφισε υπέρ της διατήρησης του καθεστώτος της βρετανικής κυριαρχίας. Έπειτα από αυτό καταρτίστηκε νέο σύνταγμα και το Γ. εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα μαζί με τη Μεγάλη Βρετανία το 1973, με βάση τις διατάξεις της Συνθήκης της Ρώμης. Στις συνομιλίες μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και Ισπανίας, που έγιναν το 1977, η Ισπανία έδειξε διαλλακτικότητα και αργότερα αποφασίστηκε η επαναλειτουργία των συνόρων. Μετά τον πόλεμο των Φόκλαντ, οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις δύο χώρες πάγωσαν, μολονότι η Ισπανία είχε προχωρήσει στο άνοιγμα των συνόρων της.

Στις εκλογές του 1984 το Εργατικό Κόμμα του Γ. διατήρησε την πλειοψηφία στην τοπική εθνοσυνέλευση. Τον ίδιο χρόνο η Μεγάλη Βρετανία και η Ισπανία συμφώνησαν να παρέχουν ισότητα δικαιωμάτων για τους Ισπανούς του Γ. και τους κατοίκους του Γ. στην Ισπανία, οι περιορισμοί στα σύνορα καταργήθηκαν το 1985 και οι διαπραγματεύσεις ξανάρχισαν ανάμεσα στις δύο πλευρές. Στις εκλογές του 1988 αντιστράφηκε η ισορροπία των κομμάτων στην εθνοσυνέλευση. Μετά τις εκλογές, ο Τζο Μποσάνο, επικεφαλής της πρώτης σοσιαλιστικής κυβέρνησης του Γ., ανακοίνωσε ότι δεν θα μετάσχει στις βρετανοϊσπανικές διαπραγματεύσεις για το ζήτημα της κυριαρχίας.

Τον Μάιο του 1991 ο Ισπανός πρωθυπουργός επισκέφθηκε τη Μεγάλη Βρετανία και πρότεινε κοινή κυριαρχία στο Γ., για να συναντήσει την άρνηση της άλλης πλευράς. Στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στο Μάαστριχτ η Ισπανία αρνήθηκε να αναγνωρίσει το καθεστώς του Γ., ενώ τον επόμενο χρόνο ο Μποσάνο πρότεινε τη μεταφορά της ευθύνης για την άμυνα και τις εξωτερικές υποθέσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τη διατήρηση της βρετανικής κυριαρχίας.

Τον Σεπτέμβριο του 1994 η κυβέρνηση του Γ. δέχθηκε πιέσεις από τη Μεγάλη Βρετανία και την Ισπανία για την εφαρμογή της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο ζήτημα των τελωνείων και στις χρηματοτοπιστωτικές υπηρεσίες. Αιτία υπήρξαν οι κατηγορίες ότι μεγάλη ροή κεφαλαίων από διεθνείς σπείρες ναρκωτικών σημειωνόταν στο έδαφος του Γ. χωρίς να λαμβάνονται μέτρα για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου ναρκωτικών και τσιγάρων.

Τον Μάρτιο του 1995 η Ισπανία επέβαλε πάλι αυστηρούς ελέγχους στα σύνορα, ενώ η τοπική κυβέρνηση, μετά τις απειλές της Μεγάλης Βρετανίας ότι θα ανεστείλε το σύνταγμα του 1969 και θα επεβάλε την άμεση διακυβέρνηση από το Λονδίνο, έλαβε μέτρα συμμόρφωσης των τοπικών υπηρεσιών προς τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τον Ιανουάριο του 1997 ο τότε πρωθυπουργός της Ισπανίας Φελίπε Γκονζάλεθ πρότεινε στη βρετανική κυβέρνηση κοινή κυριαρχία επί του Γ., η τελευταία όμως απέρριψε την πρόταση. Στις εκλογές του Φεβρουαρίου του 2000 οι σοσιαλδημοκράτες σχημάτισαν κυβέρνηση υπό τον Πίτερ Καρουάνα ενώ το ίδιο έτος οι κάτοικοι αντιτάχθηκαν με μαζικές διαδηλώσεις στην διαφαινόμενη προοπτική κοινής διακυβέρνησης του Γ. από τη Μεγάλη Βρετανία και την Ισπανία. Μετά από μακρές διαπραγματεύσεις τον Ιούλιο του 2002 ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Τζακ Στρο ανήγγειλε νέο σχέδιο κοινής κυριαρχίας με ανανεωμένους όρους. Στα τέλη του 2002, οι κάτοικοι του Γ. σε νέο δημοψήφισμα αποφάνθηκαν με συντριπτική πλειοψηφία υπέρ της διατήρησης του υπάρχοντος καθεστώτος της βρετανικής κυριαρχίας, γεγονός που προκάλεσε την έντονη δυσφορία των Ισπανών. Οι διαπραγματεύσεις για το μέλλον του Γ. αναμένεται να συνεχιστούν για αρκετό χρονικό διάστημα.